সামাজিক মাধ্যমত সংযমী হও আহকবেংগালুৰুস্থিত মেৰী মিকাৰ শীৰ্ষক বিনিয়োগকাৰী গ্ৰুপৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ভাৰতীয়সকলে গড়ে সপ্তাহটোৰ ২৮ ঘন্টা সময় কটায় ম’বাইল ফোনত, ৪ ঘন্টা টেলিভিচনত আৰু দুঘণ্টা বাতৰিকাকতত৷ ইয়াৰে ম’বাইল ফোনৰ ৩৪ শতাংশ সময় পাৰ হয় ছ’চিয়েল মিডিয়া আ…

লিখা-মেলা কৰা লোকসকলে প্ৰায়েই সন্মুখিন হোৱা বহুল ব্যৱহৃত এটা প্ৰশ্ন হৈছে " আপুনি কিয় লিখে?" বহু বিখ্যাত ব্যক্তিৰ আমোদজনক উক্তিও পোৱা গৈছে এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰত৷ উদাহৰণ স্বৰূপে গল্পকাৰ সৌৰভ কুমাৰ চলিহাৰ এটা শব্দৰ উত্তৰ আছিল "ছপাবলৈ" ৷ আন…

গ্ৰীক ৰূপকথাৰ অভিশপ্ত নায়ক নাৰ্ছিছাছ আছিল তুলনাহীন শাৰীৰিক সৌন্দৰ্য্যৰ অধিকাৰী৷ পুখুৰীৰ স্বচ্ছ পানীত প্ৰতিফলিত হোৱা নিজৰ প্ৰতিবিম্বৰ সৌন্দৰ্য্যত মুগ্ধ নাৰ্ছিছাছে আপোনপাহৰা হৈ চাই আছিল নিজকে দিনৰ পিচত দিন৷আহাৰ -নিদ্ৰাকো পাহৰি যোৱা আত্মমগন সেই সুদৰ্শন যু…

হিন্দী চিনেমাৰ কেতবোৰ সংলাপ ইমানেই জনপ্ৰিয় হৈ পৰে যে বহুবছৰ ধৰি সেইবোৰ মানুহৰ মাজত চৰ্চিত হোৱাই নহয়, দেশৰ ৰাজনীতি, সমাজনীতি আদিত হয় ব্যাপক ব্যৱহাৰ৷ যেনে — “ ড’ন্ট আন্ডাৰ এষ্টিমেট দা পাৱাৰ অব দা কমন মেন”এই সাধাৰণৰ শক্তিৰ কথা বিশেষকৈ ৰাজনৈতিক দলসমুহে অনু…

এটা ব্যস্ত ৰাতিপুৱা৷ এজন অন্ধ লোকে ৰাস্তাৰ কাষত ভিক্ষাপাত্ৰ এটা লৈ বহি আছে৷ কাষতে এবকলা পুৰণি ডাঠ কাগজত লিখি থৈছে এই কথাষাৰ — ‘মই অন্ধ৷ অনুগ্ৰহ কৰি মোক সহায় কৰক৷ ’ পাৰ হৈ যোৱা বহু বাটৰুৱাৰ মাজৰ দুই- একৰ বাহিৰে বিশেষ সঁহাৰি নাই৷ এনেতে তেওঁৰ সন্মুখৰে পাৰ হৈ যোৱা এগৰাকী যুৱতী হঠাৎ উভটি আহিল৷ যুৱতীয়ে ডাঠ কাগজৰ বকলাটোৰ ওলোটা পিঠিত খৰধৰকৈ কিবা এটা লিখিলে আৰু বাটৰুৱাই দেখাকৈ সেই কথাখিনি ৰাখি আঁতৰি গ’ল৷ অন্ধ ব্যক্তিজনে কেৱল যুবতীৰ জোতাযোৰ এবাৰ চুই চালে৷ ব্যক্তিজনক আচৰিত কৰি এইবাৰ বহু বাটৰুৱাই ভিক্ষা পাত্ৰটোলৈ দলিয়াই দি গ’ল খুচুৰা পইচা৷ বিয়লি কৰ্মক্ষেত্ৰৰ পৰা ওভতাৰ পৰত যুবতী পুণৰ কাষ চাপিল মানুহজনৰ৷ জোতাযোৰ চুই চাই চিনিব পাৰি তেওঁ কৈ উঠিল- ‘ কি লিখি দিলা তুমি কাগজখনত? ’ যুবতীৰ উত্তৰ- ‘ একেখিনি কথাই লিখিছো ৷ মাত্ৰ শব্দবোৰ বেলেগ৷’ এইবাৰ কাগজৰ বকলাটোত দেখা যায় যুবতীগৰাকীয়ে লিখা কথাখিনি৷ তেঁও লিখিছিল- ‘ ইমান সুন্দৰ এই ৰাতিপুৱাটো, কিন্তূ মই দৃষ্টিৰে উপভোগ কৰিব পৰা নাই৷’ মন চুই যোৱা এক ক্ষুদ্ৰ বিজ্ঞাপন ভিডিঅ৷

শব্দই সলনি কৰিব পাৰে সময়৷ সলনি কৰিব পাৰে হৃদয়৷ ইয়াৰ বিপৰীতে শব্দৰ অপপ্ৰয়োগে খুউব নীৰৱে প্ৰদুষিত কৰি তোলে এখন সমাজ৷ আমাৰ ৰাজ্যখনৰ সচেতন সকলো লোকেই নিশ্চয় আজি কিছুদিন ধৰি সংবাদ মাধ্যমযোগে লক্ষ্য কৰিছে যে একাংশ ব্যক্তিৰ তৰ্ক- বিতৰ্কৰ মাজত শব্দই যেন সভ্যতা হেৰুৱাইছে৷ তাতোকৈ দুৰ্ভাগ্যজনক কথা হৈছে যে এই শব্দ প্ৰক্ষেপণকাৰীসকলৰ অধিকাংশ আমাৰ নিৰ্বাচিত জনপ্ৰতিনিধি৷ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলৰ মাজত বোকা ছতিওৱাৰ যুদ্ধ অথবা একোটা দলৰ বিভাজিত গোটসমুহৰ তৰ্কবিতৰ্কই শালীনতাৰ সীমা পাৰ কৰিছে৷ এই প্ৰবণতাই যে আগত ২০২১ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ পটভূমিকে পংকিল কৰিব তেনে নহয়, ভৱিষ্যত অসমৰ এক ভয়াবহ সামাজিক অৱক্ষয়ৰো ইংগিত বহন কৰে৷ সহনশীলতাৰ অভাৱত অশালীন মৌখিক যুদ্ধ — বিগ্ৰহত লিপ্ত হোৱাৰ প্ৰবণতা এতিয়া নিৰব ঘাটকৰ ৰূপত সমগ্ৰ সমাজখনতে বিয়পি পৰিছে৷ ভাবি চাব লগা কথা হৈছে সমাজত বসবাস কৰা লোকসকলে বিশেষকৈ আজিৰ আধুনিক শিক্ষাৰ যুগত ইজনে সিজনক মৰ্যাদাসম্পন্নভাবে সমালোচনা কৰিবলৈ শব্দৰ নাটনি হৈছে নেকি? আমি ভাবো কঠোৰতকৈও কঠোৰ সমালোচনাৰ বাবেও আছে শক্তিশালী আৰু শুদ্ধ শব্দ৷ সহানুভূতিশীল যোগাযোগেৰে মানুহৰ মাজত সম্পৰ্ক স্থাপন বিষয়ক এখন জনপ্ৰিয় কিতাপ ‘ নন ভায়লেন্ট কমিউনিকেচন এ লেংগুৱেজ অব্ লাইফ’ৰ লেখক মাৰ্ছেল বি ৰ’জেনবাৰ্গৰ মতে Life alienating communication has deep philosophical and political roots . বৰ্তমান সময়ত প্ৰদুষিত শব্দই যেন আমাক ভয়, শংকা, হতাশা আৰু দুৰ্বোধ্যতাৰ মাজত বুৰাই ৰাখি দিগবিদিগ শূন্য কৰি তুলিছে৷ প্ৰাপ্যৰ দাবীত প্ৰতিবাদ কৰোতে অতি কটু শব্দৰ প্ৰয়োগৰ সপক্ষে যুক্তি দৰ্শাই এক বন্ধুয়ে কৈছিল — আজিৰ নিৰ্দয় পৃথিৱীত জীয়াই থাকিবলৈ হ’লে তুমি নিৰ্দয় হ’বই লাগিব৷ আমি কথাষাৰ মানি ল’ব নিবিচাৰো৷ কিয়নো আমিয়েই নিৰ্দয় কৰিছো পৃথিৱীখন, সলনিও কৰিব লাগিব আমিয়েই৷ আমি ভাবো এই পৰিবৰ্তনৰ প্ৰাথমিক চৰ্ত হৈছে ইতিবাচক দৃষ্টিভংগী৷ কিন্তূ জীৱনৰ জটিলতম মূহূৰ্ততো ইতিবাচক দৃষ্টিভংগী ধৰি ৰাখিব পাৰি কেনেকৈ? ইয়াৰ উত্তৰ আছে জাৰ্মান কনচেনট্ৰেচন কেম্পত শাৰী পাতিব লগা নিষ্ঠুৰ সময়ৰ মাজতো নাৎসী আমোলৰ ৰূহ আৰক্ষী বিষয়াজনৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল হৈ থকা Etty Hillesum ৰ কথাত৷ সহানুভুতিৰে তেওঁ বিষয়াজনক সুধিছিল- “ তোমাৰ শৈশৱ খুউব অসুখী আছিল নেকি অথবা তোমাৰ মৰমৰ প্ৰেমিকাই তোমাক প্ৰতাৰণা কৰিছিল? ” হতাশাগ্ৰস্ত আৰু মানসীক ভাবে দুৰ্বল আৰক্ষী বিষয়াজনক তেঁও সেই অৱস্থাতো মানসিক পৰিচৰ্যা কৰিবলৈ চেষ্টাৰ ক্ৰটি কৰা নাছিল৷ সেয়াই হৈছে সহানুভূতিশীল যোগাযোগ৷ সহমৰ্মিতাৰ জগত এখন সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত ভাষা আৰু শব্দ প্ৰয়োগৰ এক গুৰুত্বপুৰ্ণ ভুমিকা থাকে৷ আনহাতে হৃদয়ৰ পৰা হৃদয়লৈ সাঁকো গঢ়িবলৈ হ’লে আমি কথা কোৱাৰ লগতে কথা শুনাৰো অভ্যাস গঠন কৰিব লাগিব৷ বৰ্তমান সময়ৰ বহু টেলিভিচন টক শ্ব’ ত এজনে আনজনৰ কথা ভালকৈ শুনি নোলোৱাৰ ফলতো কিছুমান শ্ৰুতিকটু শব্দৰ অবাঞ্চিত প্ৰয়োগ দেখা যায়৷ তাৎক্ষণিক প্ৰতিক্ৰিয়াতকৈ বিষয়টো সম্পৰ্কে গভীৰ অনুভৱ আৰু সচেতনতাই শব্দৰ প্ৰক্ষেপন সঠিক কৰি তোলে৷ বিপৰীত পক্ষৰ প্ৰতি সন্মান আৰু সৌজন্য, সততা আৰু স্পষ্টতাৰে দিয়া উত্তৰত শব্দৰ সঠিক প্ৰয়োগ নিশ্চিত হয়৷ কেবল চিঞৰ- বাখৰৰ পৰিবৰ্তে তেনে আলোচনাইহে ৰুচিশীল দৰ্শকক অধিক আকৃষ্ট কৰে৷ বিভিন্ন মাধ্যমযোগে দেখা পোৱা এই বিশেষ ব্যক্তিসকলৰ শব্দ অপপ্ৰয়োগৰ উৎস বিচাৰি কিছু গভীৰলৈ গ’লে মনলৈ প্ৰশ্ন আহে আমি দৈনন্দিন জীৱনতো কৰ্ষণ কৰি আছো নেকি এই শব্দৰ উগ্ৰবাদ৷ এই যে ট্ৰেফিক জামত অসাবধানবশতঃ কোনো এজন চাইকেল আৰোহী আহি আমাৰ গাড়ীৰ আগত সোমাব খুজিলে স্বতঃস্ফূৰ্তভাবে মুখেৰে ওলাই আহে —“ ঐ পাগল নেকি? ” অফিচ পিয়ন এজনে নিৰ্দিষ্ট কাগজখন বিচাৰি আনিব নোৱাৰি ভুল এখন আনিলে৷ ” মুৰ্খ এইখন নহয় ’ ওপৰত উল্লেখিত লেখক ৰজেনবাৰ্গৰ মতে এইধৰণৰ কঠোৰ শব্দ প্ৰয়োগৰ সময়ত আমি কেবল বিপৰীত পক্ষৰ ভুলটোহে বিবেচনা কৰি নিজক বিশ্লেষণ কৰাৰ সুযোগ নলও৷ ভাষা আৰু হিংসাৰ মাজৰ সম্পৰ্কক লৈ গবেষণা কৰা কলাৰেডো বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মনোবিজ্ঞানৰ অধ্যাপক অ জে হাৰ্ভিয়ে বিভিন্ন কেতবোৰ দেশৰ সাহিত্য ৰচনাৰ টুকুৰা সংগ্ৰহ কৰি তালিকাভুক্ত কৰিছিল৷ ইয়াৰ পিছত তেওঁ বিশ্লেষণ কৰিছিল কোনসমুহ ৰচনাত ব্যক্তিক তাৎক্ষণিকভাবে বিচাৰ কৰি নিৰ্দিষ্ট শ্ৰেণীভুক্ত কৰা শব্দৰ প্ৰয়োগ বেছি৷ তেওঁৰ অধ্যয়নে দেখুৱাইছিল যে সেই দেশসমুহৰ সমাজত হিংসাৰ স্থান কম, যি দেশৰ সাহিত্য- সংস্কৃতিত মানবীয় অভাবসমুহক অধিক গুৰুত্ব দিয়া হয়৷ ইয়াৰ বিপৰীতে যিসমুহ দেশত ব্যক্তিক তাৎক্ষণিকভাবে ভাল বা বেয়া বুলি বিচাৰ কৰি তালিকাভুক্ত কৰা শব্দৰ পৰিমাণ বেছি তেনে দেশৰ সংস্কৃতিত হিংসাৰ প্ৰাধান্যও অধিক৷ কেবল শব্দৰ হিংসাই কেতিয়াবা তচনচ কৰিব পাৰে পৰিয়াল, জাতি অথবা দেশ৷ আমাৰ মাজত বৃদ্ধি পাই অহা এই শব্দ হিংসাৰ উপশম ঘটাবলৈ আমি আনৰ অনুভতিৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰাৰ লগতে তাৎক্ষণিকভাবে বিচাৰ কৰি ব্যক্তিক শ্ৰেণীভুক্ত কৰাৰ প্ৰবণতা পৰিহাৰ কৰিব লাগিব৷ প্ৰখৰ ৰ’দত ৰাজপথৰ ভিৰৰ মাজত চাইকেল চলাই সামান্য অসাবধানতাৰ বাবে গাড়ীৰ সমুখত আহি পৰা ব্যক্তিজন বাস্তৱিকতে “ পাগল ’ নহয় , অথবা প্ৰয়োজনীয় কাগজখন বিচাৰি আনোতে এবাৰ ভুল কৰা অফিচ পিয়নজনো “ মুৰ্খ ’ নহয়৷ সহমৰ্মিতাইহে আমাক এখন নতুন আৰু নিৰাপদ পৃথিৱী গঢ়াত সহায় কৰিব৷ দোষাৰোপ কৰাতকৈ বিপৰীত পক্ষৰ অভাব আৰু অনুভুতিক জানিব বিচাৰিলেহে আমি আমাৰ ভিতৰৰ সুপ্ত মানবতাবোধক চিনাক্ত কৰি হতাশাৰ পৰা মুক্ত হৈ সুন্দৰ শব্দৰ তালিকা এখন গঢ়ি তুলিব পাৰিম৷ কেবল শব্দৰ প্ৰাচুৰ্য্যৰে হৃদয়ৰ খিৰিকী খুলিব পৰা যায়৷ যিদৰে আপোনাৰ আৰু মোৰ মনৰ মাজত প্ৰাচীৰ তৈয়াৰ কৰিবলৈও দুটামান কঠোৰ শব্দই যথেষ্ট৷

এই লেখাৰ শিৰোনাম ধাৰ কৰা হৈছে Ruth Beber Meyer ৰ এটা কবিতাৰ পৰা৷

Words are windows or they are walls,

They sentence us, or set us free.

When I speak and when I hear,

Let the love light shine through me.